De Wet DBA: even opfrissen

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) is in 2016 ingevoerd om schijnzelfstandigheid te bestrijden en de arbeidsrelatie tussen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en hun opdrachtgevers te reguleren. Het doel van de wet is om te voorkomen dat bedrijven zelfstandigen inhuren als zzp’er, terwijl zij feitelijk werken als werknemer in een verkapt dienstverband. Dit gebeurt vaak om te besparen op sociale premies en belastingen, zoals loonheffingen.

Doel van de Wet DBA

De Wet DBA was de vervanger van de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR). Onder de VAR konden zelfstandigen vrijgesteld worden van loonheffingen, zonder dat hun arbeidsrelatie met de opdrachtgever zorgvuldig werd gecontroleerd. Dit leidde vaak tot situaties waarin iemand officieel als zelfstandige werkte, maar in de praktijk dezelfde rechten en plichten had als een werknemer. Wanneer je een zzp’er inhuurt, hoef je niet alle sociale premies en belastingen af te dragen zoals je dat voor een werknemer doet. Dat maakte het inhuren van zzp’ers voor veel bedrijven natuurlijk interessant. De Wet DBA maakt zowel de opdrachtgever als de zelfstandige verantwoordelijk voor het juist vastleggen van hun arbeidsrelatie.

Hoe werkt de Wet DBA?

Met de Wet DBA moeten opdrachtgevers en zelfstandigen vooraf samen bepalen of hun samenwerking een dienstverband is of niet. De Belastingdienst biedt modelovereenkomsten aan die kunnen worden gebruikt om vast te leggen dat er sprake is van zelfstandigheid. Deze overeenkomsten moeten voldoen aan criteria zoals het ontbreken van een gezagsverhouding en de mate van zelfstandigheid van de zzp’er.

De kernvraag is of de zelfstandige echt als zzp’er kan werken, zonder dat er sprake is van een dienstbetrekking. Dit betekent bijvoorbeeld dat de zzp’er niet onder directe leiding of toezicht werkt en zijn eigen werktijden en opdrachten kan bepalen.

Problemen met de handhaving van de Wet DBA

De Wet DBA werd in 2016 ingevoerd, maar de handhaving ervan is meerdere keren uitgesteld. Veel opdrachtgevers werden onzeker over het inhuren van zzp’ers uit angst voor boetes en naheffingen, omdat de regels niet altijd even duidelijk waren. Dit zorgde voor onrust op de arbeidsmarkt, met name in sectoren waar veel zelfstandigen werkzaam zijn, zoals de bouw en de zorg.

Om deze onzekerheid weg te nemen, werd de handhaving van de wet meerdere keren opgeschort, met uitzondering van gevallen van opzettelijke schijnzelfstandigheid. De overheid kondigde aan dat vanaf 2025 de Wet DBA strenger zal worden gehandhaafd, zodat de regels duidelijker worden nageleefd en schijnzelfstandigheid beter wordt aangepakt.

Lees ook: Zzp wetgeving 2025: wat gaat er veranderen?

Gevolgen van de Wet DBA

Voor zzp'ers en opdrachtgevers betekent de Wet DBA dat ze hun werkrelatie beter moeten vastleggen en zorgvuldig moeten beoordelen. Als de Belastingdienst achteraf oordeelt dat er sprake is van een dienstverband, kunnen er boetes en naheffingen volgen voor de opdrachtgever. De wet verplicht beide partijen dus om vooraf duidelijkheid te scheppen over de aard van hun samenwerking, bijvoorbeeld met een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst.

In de toekomst worden de regels rond zelfstandigheid mogelijk nog verder aangescherpt. Zo wordt gekeken naar extra maatregelen zoals een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering en minimumtarieven voor zzp'ers.

Ook interessant!

Lees meer blogs uit deze categorie(ën).

Het nieuwe pensioenstelsel

4 min 1 november 2024

WTTA: Wat is het en wat betekent het voor jouw bedrijf?

3 min 25 oktober 2024

Zzp wetgeving 2025: wat gaat er veranderen?

4 min 24 oktober 2024